Een automatische deuropener die kapot is. Fietsen die onhandig voor de deur geplaatst zijn. Of een stoeptegel die los zit. Wat voor de ene huurder alleen wat vervelend is, kan voor een minder valide huurder een hele hindernis zijn. Alwel huurder Rob Gerritsen zit zelf in een rolstoel. Hij begeleidt anderen bij het leren omgaan met de eigen beperking. Ook verzorgt hij gastlessen en workshops over onder andere toegankelijkheid van gebouwen. Vlak voor de zomer ging een eerste groep sociaal beheerders bij Rob in de leer.
Ervaren hoe het is om in een rolstoel te zitten
De sociaal beheerder van het woongebouw waarin Rob woont, vroeg Rob om haar en haar collega's meer te vertellen over de toegankelijkheid in en rond gebouwen. Rob: "Als ik zo'n workshop of gastles geef, begin ik altijd met een stukje theorie. Maar het begrip toegankelijkheid gaat pas echt leven op het moment dat je het zelf ervaart. Daarom neem ik bij dit soort workshops altijd een demonstratierolstoel mee, zodat de deelnemers een stukje kunnen rijden in een rolstoel. Ook vraag ik ze om zittend in de rolstoel een deur te openen, het liefst een waar een deurdranger op zit. De meesten vinden dat een stuk moeilijker dan verwacht."
Volgens Rob wordt het pas echt een uitdaging als de automatische deurdranger kapot gaat: "Dan moet je de deur handmatig openen, wat heel zwaar gaat. Ook tegels die los of scheef zitten, of zaken die ervoor zorgen dat je er niet goed door kunt, zijn vervelende obstakels. Het gaat trouwens niet alleen om rolstoelgebruikers, maar om minder validen in het algemeen. Iedereen kan er vroeg of laat mee te maken krijgen. De samenleving vergrijst. Als je ouder wordt, ben je minder mobiel en kun je afhankelijk worden van stok of rollator. Ook door ziekte of aandoening kan toegankelijkheid ineens een issue worden. Denk aan mensen met progressieve spierziekte, waarbij hun kracht afneemt, mensen met Parkinson of mensen met een verstoorde coördinatie door hersenletsel. Dat niet alleen: een deur met deurdranger is ook lastig voor valide ouders die er met een kinderwagen of buggy door willen."
Het begrip toegankelijkheid gaat pas echt leven op het moment dat je het zelf ervaart
Anderen helpen beter om te gaan met hun beperking
Ruim 10 jaar geleden maakte Rob kennis met ervaringsdeskundigheid. Een aantal jaren later besloot hij om zichzelf in deze richting te ontwikkelen. "Nu begeleid ik mensen met een lichamelijke beperking zodat ze daar beter mee om kunnen gaan. Dat is praktisch, bijvoorbeeld door mensen zo ergonomisch verantwoord en zo vrij mogelijk met de rolstoel te leren bewegen of door handbike clinics te geven. Daarnaast heb ik ervaren wat een lichamelijke beperking mentaal met je kan doen. Ook op dat vlak wil ik anderen graag helpen. Afhankelijk van de doelgroep komt dat ook in mijn gastlessen en workshops terug. Een workshop voor sociaal beheerders ziet er dan ook heel anders uit dan een gastles of workshop voor studenten in de horeca, verpleegkunde of psychologie."
Toegankelijkheid is iets persoonlijks
Rob woont al ruim 30 jaar in zijn huidige woning in Breda. "De begane grond van dit appartementencomplex is in de basis al geschikt voor minder validen. De woningen zijn bijvoorbeeld rolstoeltoegankelijk dankzij de brede doorgangen. Ook heb ik schuifdeuren bij badkamer en toilet. De keuken is open, zodat ik met mijn benen onder het aanrecht kan rijden. Hierdoor kan ik goed bij het fornuis en gootsteen."
Wat voor Rob toegankelijk is, kan voor een ander ontoegankelijk zijn en andersom. Het is een persoonlijke beleving. Daarom trekt Rob aan de bel als hem iets opvalt. "Als ik binnen of rond het complex iets zie wat van invloed is op toegankelijkheid, dan geef ik dat door aan de sociaal beheerder, wijkbeheerder of technische dienst. Alwel pikt dat altijd wel op. Als ik in de stad iets tegen kom, al is het maar een stoeptegel die scheef ligt, dan gebruik ik de BuitenBeter app. De gemeente reageert daar meestal ook snel op. Ik ben kritisch, maar probeer het wel positief te benaderen. Op je strepen gaan staan, draagt niet bij aan een constructieve oplossing."
Uitleg helpt
Rob merkt dat medebewoners vaak niet door hebben dat wat zij doen invloed kan hebben op de toegankelijkheid. Een duidelijke uitleg helpt dan. Hij geeft een voorbeeld: "Als mensen niet weten dat ik niet meer in mijn busje met lift kan als zij hun fiets daar te dicht op zetten, dan kunnen ze er ook geen rekening mee houden. Bij mijn parkeerplaats werd daarom een bordje geplaatst waardoor de situatie voor iedereen duidelijk is. De fietsen worden nu netjes ergens anders neergezet."
Een andere blik op toegankelijkheid
Voor de sociaal beheerders was Robs training een eye-opener. "Door zelf te ervaren wat minder valide betekent, keken zij met andere ogen naar hun eigen complex. Nu zagen zij dat fietsen wel op een heel onhandige plek geparkeerd stonden. Ook ontdekten zij andere obstakels. Dat is zeker een winstpunt. Ik ben blij dat ik zo kan bijdragen aan de verbetering van de toegankelijkheid van gebouwen."
Tekst en beeld door Typisch Termeer
