Bij Alwel hebben de drie huurdersorganisaties sinds 2018 een eigen budget voor volkshuisvestelijke bestedingsdoelen. Het zijn ook de huurdersorganisaties zélf die die bepalen welke doelen dit zijn en hoe hier invulling aan gegeven wordt. De afgelopen vijf jaar hebben de drie huurdersorganisaties zo 12 miljoen ten goede gebracht aan huurders en huizen in de drie steden van Alwel: Breda, Etten-Leur en Roosendaal. Zij besteedden dit geld bijvoorbeeld aan zonnepanelen, flexwoningen en preventief onderhoud.

In 2018 fuseerden Woningstichting Etten-Leur (WEL) en AlleeWonen tot Alwel. De fusie leverde een besparing van €12 miljoen in de eerste vijf jaar op. Alwel maakte de huurderorganisaties 'eigenaar' van dit 'fusiemeerwaarde-budget'. De drie huurdersorganisaties (CHAB in Breda, HBV in Etten-Leur en HAR in Roosendaal) kregen ieder €4 miljoen euro te besteden. In afstemming met de 'eigen' gemeente, de achterban en Alwel kozen zij de volkshuisvestelijke bestedingsdoelen voor het geld.

Bewonersparticipatie in optima forma

'Dit is bewonersparticipatie in optima forma', zegt Tonny van de Ven, bestuurder van Alwel. 'Dit gaat niet alleen over traditionele vormen van participatie, zoals meedenken, adviseren of instemmen, maar over meebeslíssen over volkshuisvestelijke thema's. Dat brengt zeggenschap en eigenaarschap. Bewoners beslisten over de inzet van het budget en de uitvoering van de gemaakte afspraken gebeurde écht samen.'

Huurderorganisaties waarderen échte samenwerking

De huurdersorganisaties zijn het met Van de Ven eens dat dit echt een andere manier van samenwerken is. 'Het werken met het budget geeft een grote impuls aan het huurderswerk. Het is veel interessanter geworden', zegt CHAB-voorzitter Dick Waage. 'Je rol als huurdersvertegenwoordiger wordt diverser en bevredigender.' Johan van der Smissen, zaakvoerder bij HBV Etten-Leur voegt daaraan toe: 'Met een eigen investeringsruimte is onze positie veel gelijkwaardiger. Het overleg met de woningcorporatie en de gemeente krijgt op deze manier werkelijk inhoud. Leuk dat we mogen aanschuiven bij het maken van prestatieafspraken. Maar als dat zonder portemonnee is om mee te sturen, wat levert dat inhoudelijk dan op? Met een eigen investeringsruimte is de positie van de huurdersorganisatie gelijkwaardiger. Als de corporatie andere prioriteiten stelt dan onze huurders, hebben we nu de mogelijkheid zelf een andere investering te doen, overigens altijd in goed overleg met de corporatie en de gemeente.'

Concrete resultaten die ten goede komen aan de huurders

Van die €4 miljoen per stad hebben de huurderorganisaties mooie dingen kunnen doen.

HBV Etten-Leur zette het geld in voor een maatwerkfonds, wat snel geld vrij kan maken om kwetsbare bewoners te helpen. Ook zette zij het geld in voor fte's bij de corporatie. 'Het ging naar een maatwerkadviseur, kwaliteitscontroleur en twee serviceonderhoudsmedewerkers die een periodieke 'apk-keuring' van de woning doen. Het is een laagdrempelige, positieve manier om achter de voordeur te komen', zegt voorzitter Henk Smits. Ook zette de HBV geld in voor zonnepanelen. In Etten-Leur bleek de belangstelling voor gratis zonnepanelen enorm. Daar zijn 550 huurders geholpen.

De CHAB Breda besloot samen met haar achterban om dertig betaalbare, duurzame houten eenpersoonswoningen te bouwen voor de huurders van de toekomst. Ook heeft de CHAB alle complexen van Alwel in Breda voorzien van duurzame verlichting in de algemene ruimtes en verduurzamen zij alle grondgebonden eengezinswoningen. De huurders mogen bij dit project kiezen uit 3 verduurzamingsopties: een led-buitenlamp op voor- of achtergevel, een thermostatische douchemengkraan óf een waterbesparende douchekop.

En de HAR in Roosendaal gaf alle 9.500 Alwel huurders in Roosendaal 14 ledlampen. Dit levert elk huishouden een energiebesparing op van € 70,- per jaar. Ook de HAR bood huurders zonnepanelen aan. Op vele daken verschenen zonnepanelen. 'In Roosendaal zijn 2.600 Alwel woningen geschikt voor zonnepanelen, op 1.000 daarvan legden we zonnepanelen. Het is een prachtig gezicht', zegt Cees Uytdewilligen van de HAR. 'Dankzij het fusiegeld gaan de huren niet omhoog, maar betalen huurders voor panelen op het dak slechts € 11,- per maand servicekosten. En dat is snel terugverdiend.'

Mooie bijvangst

Naast de concrete zaken leverde de eigen investeringsruimte voor de drie huurderorganisaties nog meer mooie dingen op. Het versterkt de samenwerking tussen de corporatie en de huurderorganisaties en de huurderorganisaties onderling en de band met de achterban: de huurders. Het werken met een eigen budget verstevigt de positie van huurdersorganisaties, vergroot het hun kennis en inzicht én maakt het huurderswerk stukken interessanter.

Duurzame samenwerkingsrelatie

De uitvoering van de projecten gebeurt in nauwe samenwerking. Dat vergt veel tijd en energie, aan beide kanten. Het is niet meer alleen de bestuurder of Manager Wonen met wie de HO's in gesprek zijn. Positief vindt Van de Ven dat: 'Je krijgt interactie op veel meer niveaus in de organisatie. Zo ontstaat een duurzame samenwerkingsrelatie.'
Dat beaamt Dick Waage: 'Wederzijds begrip en respect groeit. Wij zien die mensen hard werken, soms wel twintig, dertig uur aan één project per week. Ze zijn enorm betrokken. En we leren hoe moeilijk het is om zo'n nieuwbouwproject van de grond te tillen, zelfs als je geld hebt en dat snel wilt besteden aan de doelgroep.'

Ondersteuning vanuit de corporatie is een randvoorwaarde, is de overtuiging van Van de Ven. 'Zonder is dit participatiemodel niet haalbaar. En je moet het niet zien als kunstje, maar als een echt andere manier van samenwerken waarin je samen moet geloven en samen hard voor moet werken. Voorwaarde is wel dat er een goede huurdersorganisatie is die het kan oppakken.'

Wegens succes vervolgd

Zowel de huurdersorganisaties en Alwel zetten deze vorm van participatie 'nieuwe stijl' graag door. De huurdersorganisaties ontvangen € 2 miljoen voor de komende vier jaar. Dat is zo in het nieuwe ondernemingsplan vastgelegd. Samen met de gemeente en Alwel stellen de huurdersorganisatie de doelen voor dit budget vast. De huurdersorganisaties praten vooraf met hun achterban over de doelen. 'Het is van de huurders, dus in elk geval gaat het naar andere zaken, dan Alwel al besluit. En het moet passen bij de opgaven van het moment', zegt Cees Uytdewilligen.